Verbouwing OK complex MUMC+: Installaties van levensbelang

Waar denkt u aan als we het hebben over een operatiekamer? Vaak denken we dan aan de chirurg, de operatietafel en het operatiemateriaal en -instrumentarium. Installaties zijn meestal niet het eerste waar we aan denken als we het hebben over een OK. Toch zijn ze onmisbaar. Wie het proces bekijkt vanuit de installaties, kijkt nooit meer hetzelfde naar een operatie. Aan de hand van de verbouwing van het OK complex van het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ nemen we u mee in de wereld van operaties & installaties. Wat komt er allemaal bij kijken? En welk effect hebben de installaties op u?

Voordat een operatie van start gaat, moet al het materiaal en instrumentarium aanwezig en ook schoon zijn. En niet zomaar schoon natuurlijk. Echt heel schoon. Dat gebeurt op de Centrale Sterilisatie Afdeling, ook wel de CSA genoemd. Deze lag in het MUMC+ voorheen op de begane grond. De materialen en instrumentarium voor een operatie moesten dus steeds beneden opgehaald worden en naar de OK (3e verdieping) gebracht worden. Het MUMC+ wilde de CSA daarom graag op dezelfde verdieping als de OK’s plaatsen.

Als er instrumentarium gebruikt is in de OK, gaat het naar de CSA om gereinigd te worden. Het instrumentarium wordt in een kar vervoerd. Deze kar moet daardoor net zo goed gereinigd worden als het instrumentarium. Dit alles om te zorgen dat het allemaal ook echt schoon is en blijft! De karren met gebruikte instrumentarium komen aan in de CSA. Het instrumentarium en de kar gaan beide een andere richting op en worden gereinigd in een wasmachine. Daarna wordt het instrumentarium ingepakt, zodat het in de OK steriel kan worden uitgepakt. Het ingepakte instrumentarium gaat nog een autoclaaf in, waarin het door middel van stoom gesteriliseerd wordt.  Zo is al het instrumentarium ultra schoon! Als alles weer schoon is, kan het instrumentarium op een kar weer naar de opdekruimte.

In de CSA wordt een groot aantal installaties gebruikt om al het instrumentarium steriel te maken. Denk aan de wasmachines voor de karren en het instrumentarium. En aan de sterilisatie: hier is een andere luchtdruk nodig. De wasmachines in de CSA gebruiken ontzettend veel water. Hierdoor was de oude plaatsing van CSA, in de kelder, een logische keuze. Bij het verplaatsen van de CSA naar de 3e verdieping, kwam een grote verandering in water toevoer kijken. Niet alleen moet het water nu naar boven, er moet ook gedacht worden aan wat te doen bij een lekkage. Wij adviseerden hiervoor bijvoorbeeld voor extra waterdetecties. In het geval van problemen met het water, kan er dan snel automatisch worden ingegrepen.

Het instrumentarium is schoon! Klaar voor de operatie? Nog niet helemaal. Het instrumentarium ligt nu in de opdekruimte. Hier wordt het schone instrumentarium uitgepakt onder steriele omstandigheden. Hoe dit steriel kan? Hiervoor is de luchtbehandeling van essentieel belang. Boven de opdektafel wordt gefilterde lucht naar beneden geblazen vanaf het plafond (door het plenum, de ruimte tussen het plafond en het systeemplafond). Hierdoor blijft het instrumentarium steriel. Zonder installaties dus geen steriel instrumentarium!

De patiënt gaat ook niet zomaar de OK in en uit. De holding is de voorbereidingsruimte.  Dit is de  voorbereiding op de operatie. Na de operatie wordt de patiënt naar de recovery gebracht. In het MUMC+ zijn de ruimtes van de holding en recovery zo ingericht dat ze elkaars back-up zijn. Wanneer de noodzaak er is, kunnen de ruimtes dus voor beide doeleinden gebruikt worden.

Dit is nog niet alles: wanneer u in de recovery omhoog kijkt, zult u belevingslichten zien. Hierdoor lijkt het net alsof u op de grond in het bos ligt, in plaats van in de recovery!

Ook is er een aparte kinder holding & recovery. Hier is bijvoorbeeld rekening gehouden met de temperatuur en is er meer ruimte zodat ouders & familieleden er gemakkelijker bij kunnen zijn.

Ook hier hebben de installaties dus wederom een groot effect op het proces van de operatie. Van belevingslichten tot temperatuur en monitors: aan alle installaties is gedacht!

De OK's

Tot slot, de OK. Een belangrijke factor is, net als bij de opdekkamer, de beheersing van luchtkwaliteit. In de operatiekamer ziet u een omranding op de vloer. Dit vlak geeft de steriele zone aan. Hier komt van bovenaf gefilterde, schone lucht. Niet alleen de patiënt ligt in dit gebied. Zolang de instrumentaria in dit gebied blijven, blijven deze ook schoon. Op deze manier zorgen de installaties voor minder risico’s op infecties: het is een ultra schoon gebied. Tijdens de operatie wordt ook alles gelogd, zodat bijgehouden wordt of de luchtkwaliteit goed is.   

De nieuwe OK’s zijn groter en moderner dan de oude. Inpasbaarheid was hierdoor een uitdaging. De nieuwe OK’s zijn groter en het steriele gebied moest ook groter. Hoe groter de steriele zone (in dit geval 3x zo groot), hoe meer lucht er nodig is. Er moesten meer mensen en meer apparatuur in de schone zone kunnen passen. Er was dus 3x zoveel lucht nodig waardoor er grote luchtkanalen moesten komen.

Dit is niet alles, er zijn nog veel meer installaties van belang in de OK. Denk aan camera’s, die zorgen voor live verbindingen met andere artsen en artsen in opleiding: zo hoeft niet iedereen meer in de OK te zijn om iets te kunnen leren van de ingreep. Ook de monitors (op verschillende plekken) spelen een belangrijke rol: deze tonen relevante informatie zoals wat er gebeurt in welke OK en waar iemand naartoe moet. Al deze installaties zijn ook aangesloten via kabels waardoor er ook een veelvoud aan kabels noodzakelijk was.

De nieuwe OK’s en de inrichting eromheen was een uitdaging. De verbouwing was opgedeeld in fases en er werd gewoon gewerkt in het ziekenhuis. De verbouwing mocht de patiënten en werknemers niet in de weg staan. Hier hebben wij dan ook zoveel mogelijk rekening mee gehouden. Het gaat hier niet alleen om eventuele overlast, maar ook om de speciale omstandigheden waar in een ziekenhuis gewerkt wordt. Dit moet allemaal gewaarborgd worden.

Bij de druktest van de recovery bijvoorbeeld hebben wij ervoor gezorgd dat er rekening werd gehouden met de CSA, waar een hoge luchtdruk wordt gebruikt om de instrumentarium ultra schoon te maken. Hierdoor is er eerst gemeten met onderdruk voordat de druktest werd gedaan. Op deze manier zorgden we dat er geen kans op vervuiling was van de in gebruik zijnde CSA. Daarnaast is er rekening gehouden met het doorgaan van de dagelijkse activiteiten in het faseringsplan en de manier waarop er gebouwd werd.

Ook dachten we mee op het gebied van flexibiliteit van de installaties: we maakten een midden spanning aansluiting waardoor er meer reserve is. Komt er nu een extra afdeling bij, dan is hier meer flexibiliteit voor.

De veranderlijkheid in de zorg is ook een uitdaging bij een project dat zo groot is. Er is behoefte aan de nieuwste apparaten en instrumenten, waardoor er tijdens de bouw nog wel eens veranderingen plaatsvinden. Deze moeten dan alsnog flexibel ingepast worden.

Kortom: de installaties en de manier waarop deze zijn toegepast zijn van groot belang voor het operatie proces. Het adviseren over deze installaties is een taak die onze experts zeker toe te vertrouwen is. Met veel ervaring op het gebied van gezondheidszorg hebben wij de uitdaging met veel plezier aangepakt. We dachten creatief en pro actief mee, wat leidde tot een  mooi resultaat!